วัดติโลกอาราม เป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งที่จมอยู่ในกว๊านพะเยา เป็นวัดที่พระเจ้าติโลกราช แห่งราชอาณาจักรล้านนา โปรดให้พระยายุทธิษถิระเจ้าเมืองพะเยาสร้างขึ้นในราวปี พ.ศ.๒๐๑๙-๒๐๒๙ ในบริเวณที่เรียกว่า บวกสี่แจ่ง พร้อมทั้งพระราชทานเงินก่อสร้าง จำนวน ๑๐ แสนเบี้ย และในพิธีผูกพัทธสีมาวัดติโลกอาราม มีพระเถระชั้นผู้ใหญ่ของเมืองพะเยาประมาณ ๗ วัด มาร่วมพิธีอีกด้วย
วัดแห่งนี้เป็นชื่อวัดที่ปรากฏอยู่ในศิลาจารึก ซึ่งถูกค้นพบได้ในวัดร้างกลางกว๊านพะเยาหรือในบริเวณหนองเต่าจากข้อความที่ปรากฎในศิลาจารึก ทำให้รู้ว่าวัดนี้มีอายุเก่าแก่มากว่า ๕๐๐ ปี สร้างในสมัยพระเจ้าติโลกราช กษัตริย์ผู้ครองเมืองเชียงใหม่ วัดนี้มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์เพราะเป็นวัดที่มีผู้ปกครองเมืองพะเยาได้สร้างถวาย เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติแก่พระติโลกราช ในฐานะทรงเป็นกษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งอาณาจักรล้านนา วัดติโลกอาราม เป็นวัดที่จมอยู่ในกว๊านพะเยามานานกว่า ๖๘ ปี สาเหตุที่จมน้ำเนื่องจากในปี พ.ศ.๒๔๘๒ กรมประมงสร้างประตูกั้นน้ำในกว๊านพะเยาเพื่อกักเก็บน้ำจึงทำให้กว๊านพะเยาที่แต่เดิมเป็นชุมชนโบราณ และมีวัดอยู่เป็นจำนวนมากต้องจมน้ำในที่สุด
ประเพณีไทยการเวียนเทียนกลางกว๊านพะเยา โดยเริ่มมีการเวียนเทียนครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๕๕๐ หลังจากได้มีการอัญเชิญพระพุทธรูป(หลวงพ่อศิลา) มาประดิษฐาน ณ วัดติโลกอาราม กลางกว๊านพะเยา ซึ่งจะทำให้วันเพ็ญเดือน ๓ เดือน ๖ เดือน ๘ ซึ่งตรงกับ มาฆบูชา วิสาขบูชา และอาสาฬหบูชา จะมีประเพณีไทยพิธีเวียนเทียนกลางน้ำในยามใกล้ค่ำ ชาวบ้านต่างพากันนำดอกไม้ธูปเทียน ล่องเรือไปเวียนเทียนบูชาองค์หลวงพ่อศิลากลางน้ำ ๓ รอบ และในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ จังหวัดพะเยา ร่วมกับ สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพะเยาส่วนราชการ และภาคเอกชน จัดงานศิลปวัฒนธรรมล้านนาและงานบวงสรวงพ่อขุนงำเมือง อย่างยิ่งใหญ่ในรอบ ๓๒ ปี ของจังหวัด โดยงานดังกล่าวจะผนวกด้วยกิจกรรมวันสำคัญทางศาสนา คือ วันมาฆบูชา ซึ่งจะมีประเพณีไทยเวียนเทียนกลางกว๊านพะเยา
